Нәресте өмірінің бірінші жылдағы әр айға сәйкес келетін тағамдар тізімін Analar.kz нұсқаулығынан оқуға болады.
6 айлық нәрестеге берілетін тағамдар (алғашқы қадамдар)
Қатты тағамдарды алғаш рет жей бастағанда, нәрестелер ересектер сияқты күніне белгілі бір бірнеше рет тамақтандыруды қажет етпейді.
Нәрестелердің іші кішкентай, сондықтан оларға аз мөлшерде тамақ (бірнеше бөлік немесе шай қасық) ұсынудан бастаңыз.
Екеуіңізге де қолайлы уақытты таңдаңыз. Ондай уақытта сіз де асықпайсыз және балаңызда да энергия болады.
Нәрестеге сүт беру алдында тамақ ұсына бастаңыз, себебі ол тойып қалса, қызықпауы мүмкін. Бірақ балаңыз тым аш болғанша күтпеңіз.
Тамақты асықпай беріңіз және нәрестеңіздің өз қарқынымен жеуге мүмкіндік жасаңыз.
Әртүрлі тағамдарды, тіпті сіздің балаңыз бас тартқан тағамдарды қайталап ұсына беріңіз.
Балаңыз жаңа тағамды немесе текстураны қабылдағанға дейін 10 немесе одан да көп рет бас тартуы мүмкін.
Нәрестені жаңа тағамды жеуге тым мәжбүрлемеңіз. Сіздің балаңыз әлі де энергия мен қоректік заттардың көп бөлігін емшек сүтінен немесе нәрестенің алғашқы формуласынан алады.
Емшек сүті немесе нәресте формуласы бірінші жылы нәрестенің негізгі тамағы болу керек. 1 жасқа толғанға дейін сиырдың (ешкі, қойдың) сүтін сусын ретінде бермеңіз.
Емшекпен емізуді екеуіңіз қалағанша ұзақ жалғастыра аласыз.
Шамамен 6 айдан бастап кружка пайдалануды бастаңыз және тамақпен бірге бір жұтым су ұсыныңыз.
Ашық кружка немесе клапаны жоқ еркін ағынды кружканы пайдалану нәрестеңізге жұтуды үйренуге көмектеседі және олардың тістеріне жақсы.
Алғашқы қосымша тамақ ретінде нәрестеге не беруге болады
Алғашқы қосымша тамақ ретінде нәрестеге белгілі жемістер пен көкөністерді беруге болады.
Жеке-жекелеп бір-біреуден кезең-кезеңмен асықпай беруді бастаңыз.
Картоп, саебіз, цветная капуста, алма, немесе алмұрт пюресі немесе жұмсақ пісірілген таяқша пішінді соруға ыңғайлы көкөністерді қолдануға болады.
Бұл сіздің нәрестеңіздің әртүрлі дәмдерге үйренуіне көмектеседі және өскен кезде дұрыс тамақтануды қалауға көмектеседі.
Балаңызға ұсынбас бұрын кез келген пісірілген тағамның температурасы дұрыс екеніне көз жеткізіңіз.
Құрамында аллергендер бар тағамдарды (мысалы, жержаңғақ, тауық жұмыртқасы) 6 айлық жастан бастап, кез келген реакцияны байқай алу үшін бір уақытта және аз мөлшерде беріп көріп алыңыз.
Сиыр сүтін шамамен 6 айдан бастап пісіруге немесе тағамға араластыруға болады, бірақ нәресте 1 жасқа толғанға дейін сусын ретінде берілмеуі керек.
Пастерленген ірімшік және кәдімгі йогурт сияқты толық майлы сүт өнімдерін 6 айдан бастап беруге болады. Қант қосылмаған өнімдерді таңдаңыз. Әдетте жеміс дәмі бар йогуртта қосылған қант көп болады.
Есіңізде болсын, нәрестелерге тағамға (немесе пісіретін суға) тұз немесе қант қосудың қажеті жоқ.
Қолмен жейтін тағамдар
Балаңыз қатты тағамдарды жей бастағанда, оны тағамды ұстауға, ұстауға және зерттеуге шақырыңыз.
Қалаған кезде бала өзі қолмен жесін. Бұл ұсақ моториканы және қол-көзді үйлестіруді дамытуға көмектеседі.
Балаңыз сізге қанша жегісі келетінін көрсете алады және бұл оны тағамның әртүрлі түрлері мен құрылымымен таныстырады.
Әр тамақ кезінде нәрестеге қолмен жейтін тағамдарын ұсыну – оларға өзін-өзі тамақтандыруды үйренуге көмектесетін жақсы әдіс.
Нәрестенің жұдырығында ұстауы үшін жеткілікті мөлшерде кесілген тағам болу керек. Өз саусағыңыздың өлшеміне жуық кесінділер болғаны дұрыс.
Аузында оңай ыдырайтын және ұстауға жеткілікті ұзындықтағы саусақ тағамдарынан бастаңыз.
Тұншығу қаупін азайту үшін тұтас жаңғақтар немесе шикі сәбіз және алма сияқты қатты тағамдардан аулақ болыңыз.
Қолмен жейтін тағамдар мысалдары:
- жұмсақ пісірілген көкөністер – сәбіз, брокколи, гүлді қырыққабат
- алма, алмұрт, шабдалы, қауын, банан сияқты жемістер (жұмсақ немесе қант қоспай пісірілген)
- ұсталатын авокадо бөліктері
- картоп, макарон, кеспе, күріш сияқты пісірілген крахмалды тағамдар
- бұршақ және жасымық сияқты дәнді дақылдар
- сүйексіз балық
- қатты пісірілген жұмыртқалар
- тауық, қой сияқты сүйексіз ет
- пастерленген толық майлы қатты ірімшік таяқтары (тұзы аз нұсқаларын таңдаңыз).
7, 8, 9 айдағы балаға берілетін қосымша тағамдар
7 айдан бастап сіздің балаңыз күніне шамамен 4 рет әдеттегі сүтпен емізуге қосымша күніне 3 мезгіл тамақтануға көшеді.
Сіздің балаңыз қатты тағамдарды көбірек жеген сайын, ол біртіндеп ана сүтін аз қалайды немесе мүлдем тастауы мүмкін.
Егер сіз емізетін болсаңыз, балаңыз азық-түлікті қаншалықты тамақ ішетініне қарай бейімдейді.
Нұсқау ретінде жасанды тамақтандыратын нәрестелерге күніне шамамен 600 мл сүт қажет болуы мүмкін.
Балаңызға қажетті қуат пен қоректік заттарды алу үшін ұсынылатын тағамның мөлшері мен түрін біртіндеп арттырыңыз.
Әр тамаққа ет, балық, байытылған таңғы ас, қою жасыл көкөністер, бұршақ және жасымық сияқты темірі бар тағамдарды қосуға тырысыңыз.
Балаңыздың диетасы келесі тағамдардан тұруы керек:
- Жемістер мен көкөністер, оның ішінде брокколи, гүлді қырыққабат, шпинат және кәдімгі қырыққабат сияқты ащы дәмі бар көкөністер.
- Картоп, нан, күріш, макарон және басқа да крахмал бар тағамдар – олар жеңіл сіңірілетін энергия көзі болып табылады.
- Бұршақ өнімдері, балық, жұмыртқа, ет және ақуыздың басқа сүт емес көздері.
- Кәдімгі йогурт және ірімшік сияқты пастерленген толық майлы сүт өнімдері (тұздың төмен нұсқаларын таңдаңыз).
- Балаңыз өз-өзімен тамақтануды игерген сайын, оған көбірек пюре, кесек және қолмен жейтін тағамдарын ұсыныңыз.
Әрбір астың бір бөлігі ретінде қолмен жеуге болатын тағамдарын беру нәрестелерді өзін-өзі тамақтандыруға, қол мен көзді үйлестіруді дамытуға, жұмсақ тағам бөліктерін тістеп алуға, шайнауға және жұтуға үйренуге көмектеседі.
Есіңізде болсын, нәрестелерге тағамға (немесе пісіретін суға) тұз немесе қант қосудың қажеті жоқ.
10, 11 айдағы балаға берілетін қосымша тағамдар
Шамамен 10 айдан бастап сіздің балаңыз әдеттегі сүтпен қоректенуге қосымша күніне 3 мезгіл (таңғы ас, түскі ас және кешкі) тамақтануы керек.
Емшек сүтімен қоректенетін нәрестелер азық-түлік мөлшері ұлғайған сайын сүт тұтынуын азайтады.
Нұсқау ретінде, нәресте формуласымен тамақтанатын нәрестелер күніне шамамен 400 мл ішеді.
Барлық емшек сүтімен қоректенетін нәрестелер D дәруменін қабылдауы керек.
Осы уақытқа дейін сіздің балаңыз дәм мен текстураның кең ауқымынан ләззат алуы керек.
Бала қолмен жейтін тағамдарының кең түрлерін жеуді білу керек және тағамның кішкене бөліктерін алып, оларды аузына апара алуы керек. Сонымен бірге ыдыс-аяқты пайдалану дағдылары қалыптасады.
Балаңыз өсіп келе жатқанда, отбасымен бірге тамақтану оларды дұрыс тамақтану әдеттерін дамытуға ынталандырады.
Есіңізде болсын, нәрестелерге тағамға (немесе пісіретін суға) тұз немесе қант қосудың қажеті жоқ.
Балаға 12 айдан кейін берілетін қосымша тағамдар
12 айдан бастап сіздің балаңыз күніне 3 рет тамақтанатын болады. Берілетін тағамдары:
- Күніне кемінде 4 порция картоп, нан және күріш сияқты крахмалды тағамдар.
- Күніне кемінде 4 порция жемістер мен көкөністер.
- Кем дегенде 350 мл сүт немесе 2 порция сүт өнімдері.
- Күніне кем дегенде 1 порция жануар ақуызы (ет, балық, жұмыртқа) немесе 2 өсімдік ақуыздары (дал, бұршақ, ноқат, жасымық).
- Сіздің балаңызға тамақ арасында 2 пайдалы жеңіл перекус қажет болуы мүмкін.
Тамақтандыру үшін осыларды пайдалануға болады:
- Жұмсақ піскен алма, банан, алмұрт, шабдалы.
- Брокколи гүлдері, сәбіз таяқшалары, қияр таяқшалары сияқты пісірілген немесе шикі көкөністер.
- Пастерленген кәдімгі майлы йогурт.
- Ірімшік таяқшалары (тұзы аздау түрін алыңыз).
- Нан, шелпек.
- Күріш, жүгері (қосымша тұз, қант қоспаңыз).
Емшек сүтімен емізуді екеуіне де қолайлы болғанша жалғастыра аласыз (2 немесе одан да көп жылға), бірақ көбірек тағамға орын беру үшін балаңызға емшек сүті азырақ қажет болады.
Балаңыз 12 айлық болғанда, емшек сүті негізінде онша қажет емес, бірақ пайдалы.
Сіздің балаңыз енді кәдімгі сиыр сүтін сусын ретінде іше алады. Толық майлы сүт өнімдерін таңдаңыз, өйткені 2 жасқа дейінгі балаларға олардағы витаминдер мен қосымша энергия қажет.
2 жастан бастап, егер бала жақсы тамақтанатын және жақсы өсетін болса, жартылай майсыз сүтті ішуге болады.
5 жастан бастап 1% майлы және майсыздандырылған сүт те жарай береді.
